Vrije expressie

Tangotekenen is voor mij een vorm van vrije expressie. Ik teken live. Het is de kunst om snel en direct op papier over te brengen wat er voor mij op de dansvloer gebeurt: een beweging, een houding, een omhelzing, een gebaar. Wat ik maak, begint steeds meer op kindertekeningen te lijken. Zelf heb ik daar geen problemen mee, maar ik geloof wel dat het meekijkende publiek er steeds minder van begrijpt.

Tangopaar uit Hoorn (21 x 30 cm)

Tangopaar uit Hoorn (21 x 30 cm)

Schildersschilder

Je hebt schilders voor het grote publiek en zogenaamde schildersschilders: schilders die vooral door collega’s gewaardeerd worden. Voor mij valt Harrie Kuijten in de laatste categorie. Alles wat ik van hem zie, valt mij op als bijzonder. Op de Alkmaarse tentoonstelling ‘De passie van de verzamelaar Wim Selderbeek’ hing het onderstaande ‘Terras onder de bomen. Een prachtig schilderijtje, ingehouden van kleur en van toon, maar van een grote schoonheid. De toonbeheersing gecombineerd met het subtiele kleurgebruik is jaloersmakend. De compositie is eenvoudig, origineel en subtiel. En voor zover ik het kan beoordelen, geldt dit voor bijna al zijn schilderijen. Harrie Kuijten (1883-1952) was een Nederlandse kunstschilder, tekenaar en graficus. Hij begon te schilderen in impressionistische stijl, werd daarna beïnvloed door het Franse fauvisme en ging later over naar de donkere toonzetting van de Bergense School. Kuijten was bijzonder productief. Hij heeft maar liefst negenhonderd schilderijen gemaakt en duizenden tekeningen. Wat hij schilderde? Van alles: bomen, dieren, havengezichten, interieurs, koeien, landschappen, naakten, stadsgezichten, stillevens, strand- en zeegezichten en zelfportretten. Zijn schildersezel stond eerst in Amsterdam. Later verhuisde hij naar het Noordhollandse Groet, alwaar zijn dochter Cécile elke zondagmiddag zijn atelier als museum schijnt open te stellen. Ik ga snel kijken.

Harrie Kuijten, Terras onder de bomen (ca. 1917)

Harrie Kuijten, Terras onder de bomen (ca. 1917)

Kleurenwreedheid

Het Stedelijk Museum Alkmaar exposeert voorjaar 2017 ‘De passie van de verzamelaar Wim Selderbeek’. In deze tentoonstelling figureren een aantal prachtige schilderijen van ‘schilderbeest’ Jan Sluijters (1881-1957). De tentoonstellingstekst vermeldt dat Sluijters na het winnen van de Prix de Rome in 1904 naar Rome, Madrid en Parijs reist. Beïnvloed door de Franse avant-garde maakt hij enkele schilderijen die Nederland op zijn achterste benen doet staan. Zo probeert Sluijters in ‘Spaanse danseres’ door middel van felle kleuren de beweging van een flamencodanseres vast te leggen. De voortgangsrapportage van de Academie, die hem de prijs had toegekend, spreekt van een ‘ruwe hartstochtelijkheid en pijndoende kleurenwreedheid’ en van ‘drieste verontachtneming van de vrouwelijke schoonheid’. Het gevolg is dat zijn toelage wordt ingetrokken. Sluijters, die met zijn eerste vrouw reist, wordt gedwongen naar Nederland terug te keren. Gelukkig is Jan Sluijters blijven schilderen. Zo hangt op de tentoonstelling in Alkmaar een prachtig schilderij dat meer dan veertig jaar later geschilderd is, de ‘Spaanse gitana’ ofwel ‘Vrouw met blauwe ketting uit 1947’. Eveneens een must see.

Jan Sluijters, Spaanse danseres (1906)

Jan Sluijters, Spaanse danseres (1906)

Ontwikkeling

Hoe te werken in houtskool? Moet je veel uitvegen en poetsen, of juist helemaal niet? Mijn oorspronkelijke inspiratie was te tekenen à la Matisse: beginnen met een min of meer realistisch portret, dat helemaal uitvegen en daar overheen dan met een klare lijn abstraheren. Helaas is mij dat de afgelopen maanden nog nooit gelukt, misschien alleen de eerste keer. Eerlijk gezegd denk ik dat zo’n project weinig kans van slagen heeft op mijn maandagse tekenavonden (te druk, te gehaast), dat daar de rust en de aandacht van het werken op atelier voor nodig is. Desalniettemin zit er ontwikkeling in mijn houtskoolstijl. Onderstaande tekening stemt mij vooral tevreden. Er is stevig in gepoetst en geveegd, er staan duidelijke lijnen en arceringen, maar er is ook rust. Rust in de achtergrond en in het maagdelijke wit van de voorgrond.

Willemijn, 50 x 65 cm

Willemijn, 50 x 65 cm

Opgewerkt

Het zit niet altijd mee. Het lukte mij vanavond niet de gelijkenis te treffen met het portretmodel, terwijl ik daar eerder wel in slaagde. Onderstaande tekening is achteraf een beetje opgewerkt, door middel van het donkere vlak linksachter het hoofd. Niet mijn beste portret, maar wel de beste tekening van deze avond. Waarom eigenlijk? Zelf ben ik erg blij met het linkeroog. Daar zat ik erg mee te worstelen, dat gedeelte heb ik verschillende malen uitgeveegd. Uiteindelijk is het gelukt met een ferme streep en een stevig rondje. Daar heb ik het maar bij gelaten.

Lisa, 50 x 65 cm

Lisa, 50 x 65 cm