Puycelci revisited

Hoe organiseer je een schilderij? Als schrijfdocent weet ik hoe je een boeiend artikel schrijft. Als vaardighedendocent geef ik les in presenteren. Maar hoe een schilderij te presenteren weet ik niet, op dat gebied ben ik lost. Mijn tekeningen en schilderijen zijn meestal te druk, te onrustig.

Onderstaande aquarel is een remake van een in Frankrijk gemaakte vakantieaquarel. Aan dit schilderijtje werkend kreeg ik voor het eerst een glimp van een besef hoe je een schilderij kunt organiseren. Wat ik ontdekte, is dat er echt één nadrukkelijk aandachtspunt nodig is dat de leiding heeft. Al het andere is ondergeschikt. Alle aandacht voor het aandachtspunt – het aandachtspunt heeft letterlijk de touwtjes in handen.

Deze boodschap heb ik natuurlijk al duizend keer gehoord. Maar voor mijn gevoel heeft dit altijd te bot geklonken, te bruusk, te weinig subtiel. Een toeschouwer heeft daar geen last, merk ik, die ervaart een duidelijk aanwezig focuspunt als prettig. Dat gebeurt allemaal onbewust: de argeloze kijker merkt het om aandacht schreeuwende aandachtspunt niet eens óp. Een nadrukkelijke organisatie zorgt blijkbaar voor rust, voor rust om te kijken, voor rust om in een schilderij te verblijven.

Of de onderstaande aquarel in die zin geslaagd is? Ik als maker ben allang blij met de kleine beetjes progressie die ik maak in het aquarelleren.

De zwarte parasol (aquarel, 20 x 30 cm, niet te koop)

De zwarte parasol (aquarel, 20 x 30 cm, niet te koop)

Vakantiegroeten

Deze zomervakantie wilde ik beter leren aquarelleren. Op Adrie Hello’s website had ik twee spannende boeken gevonden: Watercolor Masterclass van Alvaro Castagnet (te koop bij APV Films) en Mastering Atmosphere & Mood in Watercolor van Jospeh Zbukvic (tegen betaling te downloaden vanaf www.scribd.com). Beide boeken gingen mee in de vakantiebagage, maar echt daaraan toegekomen ben ik natuurlijk niet.

Om de aquareltechniek beter te doorgronden, heb ik een aantal oude en nieuwe waterverven overgemaakt, opnieuw en opnieuw. Ik kom er steeds meer achter dat aquarelleren écht schilderen is: op geen enkele manier kun je tekenen, zoals dat met olieverf nog wel kan (denk bij voorbeeld aan omrandingen in Van Goghs Blauwe irissen). Dit schilderij van Lovis Corinth (toch een groot kunstenaar) is een voorbeeld van wat je krijgt als je met waterverf tóch gaat tekenen.

Eén belangrijke aquareltechniek is om in lagen te werken, te beginnen met een zeer transparante onderlaag die schematisch de sfeer aangeeft. De volgende lagen zorgen er dan voor dat de onderlaag gaat stralen, gaat oplichten. In de onderstaande aquarel is dat, hoop ik, een beetje gelukt.

Groeten uit Puycelci (30 x 40 cm)

Groeten uit Puycelci (30 x 40 cm)

Vergane glorie

Met Els, Inge, Herman en Pieter was ik dit weekend te schilderen in Warmond – een welvarend, schilderachtig dorpje aan de Kager plassen bij Leiden. Het water was mij iets te pittoresk, maar Warmond blijkt ook een katholiek bolwerk te zijn. Ooit was er het grootseminarie van het bisdom Haarlem gevestigd: een immens gebouw, nu een bejaardentehuis. Verscholen tussen het geboomte van het seminarie-park ligt aan de Herenweg de neo-romaanse Sint Matthiaskerk, met daaraan vastgebouwd een kolossale pastorie. In Warmond is het katholieke geloof nog levend: in de pastorie werden zaterdagmiddag de jonge kinderen vermaakt, zaterdagavond was er in de kerk een mis. Desalniettemin lijkt de pastorie voor een deel leeg te staan. De parkeerplaats van de pastoor wordt niet gebruikt. Een bord “Keldertje” wijst naar de zijkant van het gebouw — een voormalige jeugdsoos? Achter de ramen van de kelderverdieping zijn alle blinden toe: de Warmondse puberjeugd vermeit zich blijkbaar zonder pastoraal toezicht elders.

Pastorie Matthiaskerk, Warmond, 50 x 50 cm

Pastorie Matthiaskerk, Warmond, 50 x 50 cm

Kleurassimilatie

Op Paaszondag ging ik met mijn vader naar buiten, de bollenvelden in. Het was niet eenvoudig om een schilderplekje te vinden, want de zon scheen fel, de wind waaide duchtig en rondom de bollenvelden stikte het van de toeristen. Desalniettemin hebben we elk twee schilderijtjes gemaakt. Met behulp van Photoshop heb ik mijn schilderijen verder opgewerkt door een foto van het landschap door het zogenaamde knipsel-filter heen te halen. Het resultaat is een opdeling van het vlak in eindig veel vormpjes en kleurwaarden, en dat helpt om het onderwerp schilderkunstig te bestuderen. Dat cutout-filter geeft ook onverwachte cadeautjes — omdat een beperkt aantal kleurwaarden toegestaan zijn, krijg je ook kleuren waar je ze niet verwacht. Dus schijnen de bloembollen nu ook in de lucht.

Bollenvelden bij Wimmenum, 30 x 40 cm

Bollenvelden bij Wimmenum, 30 x 40 cm