Categorie > Verhalend

Erlkönig

De liederen van Franz Schubert waren deze zomer onderwerp van een workshop bij Buitenkunst Randmeer: Schubert herondekt. Zelf deed ik een parallele workshop Experimenteel drukwerk. De docenten hadden bedacht te gaan samenwerken. De zangers zouden drie liederen van Schubert uitvoeren, wij drukkers zouden die liederen gaan illustreren. Dit bleek een leuke opdracht. Ik sloeg meteen aan het schetsen. Voor het lied van de Erlkönig had ik snel een werkbaar idee. Vanuit een soort perfectionisme heb ik nog best lang gewerkt aan de twee andere liederen (Der Tod und das Madchen en Gretchen am Spinnrade), maar daarvoor ontstond geen bruikbaar grafisch plan. Na het nodige getreuzel (we hadden twee dagen) begon ik met drukken. Dat ging in vier lagen: achtergrond (donkergroen bos), de elfenkoning (wit spook), de vader (die vooruit kijkend ontkent wat het bange kind ziet) en het angstige kind. De stempels heb ik uitgesneden uit etalagekarton. Het drukken ging met een etspers (met de druk eraf). Bij het drukken van de vormen heb ik de randen van het drukvel schoongehouden door ze af te dekken met courantpapier. Veertien afdrukken heb ik gemaakt, allemaal verschillend omdat door mijn werkwijze de plaats van de stempels niet vastligt. De prent heeft helaas één schoonheidsfoutje: het spook ben ik bij het maken van de stempel vergeten te spiegelen. Gespiegeld was de compositie zoals door mij bedoeld en mogelijk nóg beter. Ik twijfel nog: dit maar accepteren, of nog een keer opnieuw maken? En dan ook de andere twee liederen?

Erlkönig 5/13 (kartondruk, 21 x 30 cm)

Erlkönig 5/13 (kartondruk, 21 x 30 cm)

Historisch onverantwoord

Binnenkort verschijnt er een boek over de geschiedenis van het Witte Kerkje van Heiloo, met tekeningen van Heilooër kunstenaars. In die hoedanigheid ben ik gevraagd een aantal illustraties te maken. Uiteraard voelde ik me zeer vereerd, maar het betekende ook dat ik mij moest verplaatsen in de geschiedenis van Heiloo en omgeving. Onder andere in de tiende eeuw na Christus. In die tijd reisden Luxemburgse monniken vanuit Echternach naar Kennemerland, om toezicht te houden op hun Hollandse kerkbezit. Hoe geef je dat nu weer? Ik stelde me twee monniken te paard voor die zich, een beetje vermoeid, westwaarts begaven in het Vennewater, het drassige veengebied tussen Heiloo en de Egmonden. Mijn inbreng is niet historisch verantwoord: ze bestaat vooral uit veel fantasie en is gebaseerd op niets anders dan de studie van ruiters te paard. Het scheelt gelukkig wel dat ik de omgeving tussen de derde strandwal (Egmond) en tweede (Heiloo) goed ken: het is één van mijn fietsroutes naar het strand.

Twee monniken op kerkinspectie in Egmonderland  (30 x 40 cm, gewassen tekening, bamboepen en bister)

Twee monniken op kerkinspectie in Egmonderland (30 x 40 cm, gewassen tekening, bamboepen en bister)

Schoorsteenmantel

Onderstaand schilderij is de derde van een drieluik handelend over een door de drank geïnitieerde scheiding. De serie heeft steeds dezelfde elementen: de zijn verdriet verdrinkende man, zijn masker, de (drinkende) vader, de ontzette partner, het gedroomde huwelijk­. In deze compositie zijn alle elementen verzameld boven een schoorsteenmantel. Het is raden naar het verband, naar het onderliggende verhaal. Dat is met opzet, want het gaat mij niet om de inhoud, maar om de sfeer die het schilderij uitstraalt. Iedereen mag er zijn of haar eigen verhaal van maken – ik vind het juist spannend wat anderen hier in zien.

De ex en de fles, III (60 x 60 cm)

De ex en de fles, III (60 x 60 cm)

Verdronken verdriet

Ik ben een drieluik aan het afronden dat onderdeel is van mijn schilderproject over scheidingen. Het onderhavige drieluik gaat over de desastreuze invloed die de drank kan uitoefenen op een relatie. Over verdronken verdriet en over partners die elkaar niet kunnen bereiken. Het onderstaande schilderij is het middelste van de serie van drie. Van tevoren heb ik erg lopen stoeien met de compositie en met de kleur. Deze versie is sereen rood. De bollen waarin de partners opgesloten zitten had ik oorspronkelijk driedimensionaal gedacht, maar daar is het nu te laat voor. Eigenlijk vind ik het prima zo. Niets meer aan doen. Toch?

De ex en de fles, II (60 x 60 cm)

De ex en de fles, II (60 x 60 cm)

Unheimisch

Het vrije werk dat ik nu maak, maak ik steeds in series van drie. Deels doe ik dat ten behoeve van het (kleur)experiment, maar vooral ook om los te komen van de idee-fixe om perfecte schilderijen op te moeten leveren — als je er drie maakt, is er één altijd minder gelukt en dat mág dan gewoon. Onderstaand doek is geschilderd op een turquoise ondergrond, nog zichtbaar in de middelste twee jurkjes en in het achterste gezicht. De gebruikte kleuren zijn groen en een gemeen soort oranje: cadmium oranje, zwaar gedempt met oker en rauwe sienna. Het kleurcontrast geeft een bijzonder unheimisch gevoel, goed passend bij het thema van het schilderij.

De dansmariekes (groen), 60 x 60 cm

De dansmariekes (groen), 60 x 60 cm

Drama

Eindelijk heb ik dan tijd vrij gemaakt voor mijn vrije werk. Onderstaand schilderij is deel twee van een serie van drie — over de gevolgen die de tangodans kan hebben op relaties. Het eerste schilderij was op een blauwe ondergrond, de ondergrond van deze is rood. Behalve rood is maar heel weinig kleur gebruikt, eigenlijk alleen een beetje oker en dioxazine paars. Over de achtergrond twijfel ik nog. Vandaag heb ik het doek (dat al een tijdje af is) eerst maar eens in de tussenvernis gezet.

De dansmariekes (rood), 60 x 60 cm

De dansmariekes (rood), 60 x 60 cm

Dansmariekes

Tango dansen brengt mensen dichter bij elkaar. Beginnende danspartners kunnen zomaar verliefd worden – de liefdevolle omhelzing wordt dan vertaald als echte liefde. Maar de tango kan mensen ook uit elkaar drijven — als één partner verslaafd raakt aan het dansen, kan een relatie daarop stuk lopen. Daarover gaat dit schilderij, de eerste uit een serie van drie over dit onderwerp.

De dansmariekes (blauw), 60 x 60 cm

De dansmariekes (blauw), 60 x 60 cm

Forensische tekeningen

Het atelier van het Alkmaars Kunstcollectief is gehuisvest in een monumentenpand. Vandaar dat we meededen aan Open Monumentendag. Het thema van deze dag was “Op reis”. Mijn collage-experimenten hebben uiteindelijk tot niets geleid, dus moest ik wat anders. Bij het opruimen van mijn atelierzolder kwam ik mijn treintekeningen uit 2012 tegen, en die pasten eigenlijk heel goed in het thema van deze Open Ateliers. Alleen oud werk presenteren geeft natuurlijk geen pas. Daarom heb ik – dagelijks heen en weer reizend tussen Heiloo en Amsterdam – een aantal nieuwe treintekeningen gemaakt. Voor de gelegenheid heb ik die “Forensische tekeningen” gedoopt, een naamgeving die wel enige uitleg behoefde.

Treintekening, 20 x 28 cm

Treintekening, 20 x 28 cm

Treintekening, 20 x 28 cm

Treintekening, 20 x 28 cm

Van binnenuit

Sinds een jaar dans ik de tango. Deze bewering klopt maar half, want pas sinds deze zomer begint het dansen een beetje te lukken, daarvoor was het meer een worsteling. De vraag is of ik als tekenaar/schilder iets met de tango moet, en zo ja, wát. De esthetische afbeeldingen die gewoonlijk van de tango gemaakt worden interesseren mij niet zoveel. Liever zou ik de tango ‘van binnenuit’ willen weergeven: meer hoe het voelt, dan hoe het eruit ziet. Onderstaande tekening (gemaakt op de Buitenkunst-workshop Overgave aan het potlood) is een eerste poging daartoe.

Tangostappen, 50 x 65 cm (potlood)

Tangostappen, 50 x 65 cm (potlood)

De eerste de beste

Drie keer is scheepsrecht: hier is de derde versie van hetzelfde schilderij binnen het scheidingen-thema, ditmaal op een groene ondergrond. Het blauw is kobaltblauw, een subtiel, naar groen neigend blauw dat ik maar weinig gebruik. De uitwerking van het beeld stond meteen als een huis, zodat ik maar weinig aan het doekje heb hoeven sleutelen. Gek genoeg is het van alle drie het minst aansprekende schilderij. Waaróm dat zo is, weet ik niet zo goed. Is het omdat de eerste poging altijd de beste is? Bij veel van wat ik maak, lijkt dat wel het geval — en daar ben ik maar matig blij mee.

De ex en de heks (groen), 50 x 50 cm

De ex en de heks (groen), 50 x 50 cm