Lucht en aarde

In het weekend van het Amsterdam Dance Event was ik in Enschede voor een ander dance event. Van de gelegenheid maakten we gebruik om in Rijksmuseum Twente de Turner-tentoonstelling te bekijken, onderdeel van de nu al bejubelde dubbelexpositie: ‘Gevaar & Schoonheid – Turner en de traditie van het sublieme’. Van het werk van Turner belicht het Zwolse Museum de Fundatie de aspecten ‘Water en Vuur’. In Enschede worden ‘Lucht en Aarde’ vertoond. Gegeven het feit dat Rijksmuseum Twente zo dicht bij de wijk van de vuurwerkramp ligt, is dit een politiek-correcte keuze – Turner schilderde verschillende Londense stadsbranden.

In de bovenbouw van het vwo leerde ik van mijn lerares Nederlands mevrouw Kramer dat wij ín de Romantiek leven – een tijdvak dat wordt gekarakteriseerd door de ontdekking van het individu, van de individuele expressie en het gevoel. Dat vond ik toendertijd een schokkende ontdekking: dat wij ín de geschiedenis leven, dat wij deel uitmaken van een periode die rond 1900 begonnen is en waar we nog niet klaar mee zijn. Dat de concepten waarin wij nu denken en voelen, al tweehonderd jaar eerder bedacht zijn.

Voor mij was het leerzaam zoveel Turners bij elkaar te zien. Met name de prachtige, gedetailleerde aquarellen waren voor mij nieuw. Wat ik ervan opgestoken heb, is dat Joseph Mallord William Turner (1775-1851) toch een exponent van de vroege Romantiek is: veel majesteuze bergen met nietige mensjes op de voorgrond, veel met gouden luchten overgoten kastelige landschappen. Prachtig geschilderd, dat wel, maar blijkbaar heb ik te weinig romantiek in mij om dit oprecht te kunnen waarderen.

Turners werk werd thematisch geflankeerd door meer en minder bekende Nederlandse schilderijen. Ik zag een sterk schilderijtje van Jan Sluijters en mooie Permeke. Geraakt werd ik door een eitempera-schildering van de moderne Rotterdamse kunstenaar Olphaert den Otter. Zijn woeste lucht sprak mij meer tot de verbeelding dan de luchten van Turner. Ben ik misschien een laat-Romanticus? In ieder geval moet ik nog naar Zwolle, want ik ben erg benieuwd naar Turners water- en vuurwerk.