Tag: Morandi

In Italiaanse films uit de jaren zestig kun je schilderijen van Giorgio Morandi zien figureren als voorbeelden van goede smaak. Bijvoorbeeld in La Dolce Vita, Fellini’s meesterwerk uit 1960. De protagonist Marcello, een societyverslaggever gespeeld door Marcello Mastroianni, bevindt zich in de Romeinse woning van de intellectueel Steiner, een huis dat vol is gestouwd met kunst en waar ’s avonds op hoog niveau gediscussieerd wordt door schilders, schrijvers en filosofen. Achter Mastroianni is nog net een stilleven te zien van  Giorgio Morandi – een kunstwerk waarmee Marcello zijn gastheer complimenteert [bron: NRC]. Dit voorjaar heeft Museum Belvedère in Heerenveen een fraaie collectie stillevens van Morandi binnengehaald: heel veel potjes en vazen. Bijzonder dat die Italiaanse stillevens in Friesland terecht gekomen zijn. Maar mooi zijn ze. En raadselachtig in hun eenvoud. Want wat zijn die potjes toch knullig geschilderd. Hoe aards, hoe kleiachtig zijn die kleuren. Staat er achter de linker geelwitte vaas nog een vaas? En wat is dat links naast de buik van de grootste witte vaas vooraan: een voetje van een andere vaas? Hoe langer je kijkt, hoe minder je ervan begrijpt.

Met Herman ben ik last minute naar de Morandi-tentoonstelling in Brussel geweest. Indrukwekkende expositie. Morandi is vooral bekend door zijn stillevens van potjes en vazen. In het echt had ik het werk van Morandi nog nooit gezien, behalve een of twee stillevens in Gemeentemuseum Den Haag.

Mijn beeld van Morandi is door deze tentoonstelling helemaal op zijn kop gezet. Een klassiek stilleven (“nature morte”) beeldt natuurlijke objecten af met nog een glans van leven. Denk aan een tros druiven, zo echt geschilderd dat je er in zou willen bijten. Morandi’s schilderijen gaan niet over de natuur, niet over het (gestilde) leven: de potjes die hij gebruikte om zijn stilllevens te schikken, schilderde hij eerst mat wit of grijs. Bij Morandi staat niet het leven stil, maar de tijd, en dat raakt aan de essentie van schilderkunst.

Gaandeweg tijdens de tentoonstelling in Brussel kwamen we erachter dat Morandi veel meer een schilders-schilder is. Voortdurend zet Morandi alle schilderwetten op hun kop. Zie bijvoorbeeld de onderstaande vaas met bloemen: zo symmetrisch als het maar kan (“hoort niet”), een ribbel van de vaas loopt gelijk met de scheidslijn in de achtergrond (“hoort niet”). En dan die bloemen: zo dood als een pier. Desalniettemin een tijdloos schilderij: hoe langer je er naar kijkt, hoe mooier het wordt.