Tot en met zondag 9 september 2018 hang ik in Varik, in een groepsexpositie gewijd aan de Oude of Dikke Toren van Varik. Onderstaand schilderij hangt er ook. Het schilderij is buiten geschilderd, maar is gebaseerd op een eerder gemaakte schets. Omwille van de compositie heb ik bij het opzetten soms meer mijn schets gevolgd dan de zich voor mij ontvouwende werkelijkheid, dat werkte goed uit. Voor mijn doen heb ik dit doek bedachtzaam geschilderd: heel rustig, stap voor stap. Ik ben benieuwd of je dat kan zien. Daarna heb ik in mijn atelier nog een en ander verbouwd. Het uiteindelijke resultaat valt te bewonderen op bovenvermelde tentoonstelling, die geopend is op alle zondagmiddagen tot en met 9 september, van 13-17 uur in de Oude School in Varik, naast de ingang van de Dikke Toren (ingang Kerkstraat). Ook geopend op zaterdag 8 september.
Tag: olieverf
Cypressen
Op schildervakantie in Italië moest ik er een beetje inkomen. Het begin was moeizaam, pas op dag 3 was ik lekker aan het schilderen. Stiekem hoop ik dan dat het de volgende dag net zo goed (of beter) gaat. Helaas lukte dat van geen kanten: de volgende dag was vooral een gevecht tegen de verf en tegen mezelf. De vijfde en laatste dag ging het gelukkig weer beter. We zochten een schilderplekje in Torsoli, een gehuchtje om de hoek van onze vakantievilla Borgo Castagnoli. Naar beneden lopend vonden we een prachtig weggetje met cypressen, hun voeten in de bloeiende brem. Vanaf dat punt liep het gesmeerd. De compositie stond vlot. Het schilderij liet zich makkelijk opbouwen in toon en in kleur, schraal schilderend op een wit ondergrondje. De divisionistische kleurentechniek (de opdracht van deze schilderweek) zit er minder strak in dan in mijn schilderij van twee dagen eerder, maar toch zijn in de cypressen sporen van blauw en paars te bespeuren. Het meest tevreden ben ik met de schaduwen op de weg: die zijn geschilderd met de kleur van de weg vermengd met een beetje van de contrastkleur op de kleurencirkel (tip van Herman, volgens hem deden de Impressionisten dat zo). Het effect is dat het licht en schaduw van de weg bij elkaar horen, en dat is mij nog niet eerder zo goed gelukt.
Chianti
Deze junimaand was ik een week te schilderen in Italië. Samen met collega-schilder Els had ik een schildervakantie geboekt bij kunstschilder Herman Tjepkema. De reis ging naar de heuvels van Chianti ten zuiden van Florence. We verbleven in een luxe vakantiehuis, compleet met kok en zwembad. De omgeving: groen en bosrijk. Maandagochtend begon de cursus aan de hand van een uitgebreide instructie, compleet met lichtbeelden. De bedoeling was alle kleuren op het palet te zetten, om daarmee én in kleur én in toon te gaan schilderen. Dat is op zich al moeilijk genoeg, maar er was nog een extra opgave: de bedoeling was om in elk kleurvlak ook (een beetje) van de andere kleuren te schilderen – een bekende impressionistische/pointillistische truc om de kleurvlakken levendig te houden (en het schilderij minder saai). Dus tussen het groen ook een klein beetje rood, geel en blauw. De eerste dag ging ik compleet op mijn bek: kleurrijk waren mijn schilderijen wel, maar het lukte mij niet om de toon te beheersen. De tweede dag ging het gelukkig al beter. Hieronder is het schilderij van dag drie afgebeeld. Het is (op advies van Herman) geschilderd om een wit ondergrondje. De tonen heb ik weten te beheersen door heel schraal te werken. De lichte tonen zijn licht doordat er veel wit van de ondergrond doorheen straalt (het wit op mijn palet heb ik niet aangeraakt). Mede dankzij de pointillistische truc van Herman is het een levendig schilderij geworden; zie bijvoorbeeld op de roden en paarsen tussen de wijnranken.
Besuisd
Samen met vrienden was ik een lang weekend te schilderen in Varik, een dorpje aan de Waal tussen Culemborg en Tiel. Het doel was de Dikke Toren, want later dit jaar zouden we mee gaan doen aan een expositie over de Dikke of Oude Toren van Varik. Onderstaand schilderij is gemaakt naar een ter plekke gemaakte schets: onderaan de dijk staand ‘zag’ ik opeens de sequentie van boom, toren, huisjes, populieren, afrit en profiel van de dijk, een mooie beweging die afgerond wordt door de paaltjes onderaan de dijk. Vlak daarvoor had ik twee doeken van 50 x 60 cm verprutst door er te onbesuisd in te gaan met kleur. Vandaar dat ik bij dit schilderijtje het kleurenpalet zeer beperkt gehouden heb: cadmium donkergeel, gele oker, rauwe omber, zwart en wit op een rood gesausd ondergrondje. Die zwarte vlekken onder de populieren komen door het transport, die worden voor de expositie nog bijgewerkt, naast nog een paar kleine dingen. Maar verder ben ik prima tevreden: ondanks de ‘besuisde’ (is geen bestaand woord, lees: bedachtzame) kleuren is het een vlot geschilderd schilderijtje.
Translucent
Op de jaarlijkse kunstmarkt van Egmond aan den Hoef was de teken- en schildergroep Egmond actief vertegenwoordigd: met een kraam en met een gezelschap dat portret schilderde. Het eigenlijke doel was natuurlijk nieuwe leden te trekken. Dat dit doel niet of nauwelijks werd gehaald, mocht de pret niet drukken.
Onderstaand portret is snel geschilderd: het model zat in tegenlicht, met een streepje zon in de nek. De toonbeheersing was daardoor redelijk makkelijk: één warme schaduwtoon voor het hele gezicht, waar het blauw van de achtergrond doorheen schittert. Het meest blij ben ik met de lichte tonen bovenop het haar: de paar streken rauwe sienna zaten meteen goed. Dit aardpigment moet ik meer gebruiken. Ik werk veel met gele oker (het kleine streepje geel bovenop het haar), een dekkend aardpigment dat alles platslaat. Rauwe sienna daarentegen is bijna translucent en geeft daardoor prachtige effecten.
Lente
Elk voorjaar is er een voorjaarsmarkt in de tuinen van de Abdij van Egmond. Teken- en schildergroep Egmond gaf daar acte de présance door in de openlucht portret te schilderen. Onderstaand olieverfportret zat er vanaf het begin af aan goed in. De blauwe ondergrond schijnt lekker door het schilderij heen. Het portret weerspiegelt de sfeer van deze zaterdagmiddag: een zonnige frisse lentedag.
Geloof, hoop en liefde
Deze dag gaf ik een schilderlesje aan Rob, collega-tekenaar en -tanguero. Mijn lesprogramma bestaat uit de volgende stappen:
- compositiekeuze met aandacht voor restvormen
- kleurenpalet beperken en ondergrondkleur kiezen
- opzetten in rauwe omber, aandacht voor sterke vormen
- mengen/aanbrengen van lichte tonen en schaduwtonen
- overgangen
- accenten en verbeteringen
Dit is zo ongeveer het hele proces van alla prima schilderen. Daarnaast is aandacht nodig voor kwasttechniek, voor vóóruitschilderen (en niet corrigeren), voor kleuren mengen, voor het vermijden van zwart en wit. Eigenlijk is dit te veel voor drie uur. Aan de meeste onderdelen zou je een hele les kunnen besteden. Schilderen is een kwestie van vertrouwen, zo bleek deze les. Rondom elke stap is zoveel onzekerheid dat een goede uitkomst heel ver weg lijkt. Pas in de laatste stappen groeit uit materie een voorstelling. Tot die tijd kun je alleen maar bidden dat het goed komt.
Drama
Eindelijk heb ik dan tijd vrij gemaakt voor mijn vrije werk. Onderstaand schilderij is deel twee van een serie van drie — over de gevolgen die de tangodans kan hebben op relaties. Het eerste schilderij was op een blauwe ondergrond, de ondergrond van deze is rood. Behalve rood is maar heel weinig kleur gebruikt, eigenlijk alleen een beetje oker en dioxazine paars. Over de achtergrond twijfel ik nog. Vandaag heb ik het doek (dat al een tijdje af is) eerst maar eens in de tussenvernis gezet.
Flap
Het model van deze avond is een vrolijke Friese dame die ik al meerdere malen geschilderd heb. Haar handelsmerk: haar hoeden. Vanavond kwam ze aanzetten met een kloeke, modieuze zuidwester. De hoed werd goedgekeurd, maar mijn medetekenaars wilden de voorflap omhoog geklapt, omdat anders een groot deel van het gezicht in de schaduw zou vallen. Ik moest denken aan een citaat van de Amerikaanse schilder William Morris Hunt. In het boek ‘On painting and drawing’ schrijft hij: “You think it is an insult to put a shadow upon a face. The Lord doesn’t think so.” Ik pleitte voor een eerlijke schaduw, maar mijn pleidooi mocht niet baten, de flap ging omhoog. Daarna was het nog even flink zoeken naar de juiste compositie, maar die vond ik in de vertikaal van het befje die mooi contrasteerde met de horizontaal van de hoed.
Ontzettend leuk
Met de Tekengroep Egmond traden we op tijdens de Kunstmarkt van Egmond aan den Hoef. Het weer werkte niet mee: de kraam was ’s ochtends weggewaaid en het regende. De regen trok snel over, maar het bleef onaangenaam kil, koud en winderig. Het eerste model deden we buiten — vanwege de weersomstandigheden was dat niet echt een succes. Voor de volgende sessie verplaatsten we ons wijselijk naar binnen, het Overslot in. De tekenaars stelden zich op in een kring rondom het podium. Het tweede portretmodel liet evenwel op zich wachten. Ondertussen drentelde een meisje van zeven jaar oud om ons heen dat zich erg geïnteresseerd toonde in onze activiteiten. Op mijn vraag of zij misschien model wilde zitten, antwoordde ze in keurig beleefd Nederlands: “Dat zou ik ontzéttend leuk vinden.” Omdat het bestelde model maar duurde, nodigde ik het meisje uit op de daarvoor bestemde stoel plaats te nemen, als proef. Ze ging meteen práchtig zitten. De tekenaars begonnen — eerst voor de grap, maar gaandeweg werd het steeds serieuzer. Toen het bestelde model eindelijk arriveerde, hadden wij tekenaars het tweede portret al lang af.