Tag: outsider art

De Hermitage Amsterdam is al een heel museum op zich, maar in een aparte ruimte is een afzonderlijk museum gevestigd, het Outsider Art Museum. Met Els bekeek ik daar de tentoonstelling van Chinese, Nederlandse en andere buitenlandse outsider-kunstenaars: mensen, vaak met een verstandelijke beperking, die buiten elke traditie om kunst maken. Elke outsider-kunstenaar heeft zijn eigen particuliere stijl en thematiek, dus hing er heel divers werk. Desondanks vielen er twee groepen te onderscheiden: Westeuropese outsider-kunstenaars die, vaak een beetje stripachtig, werken vanuit een psychologische insteek, en hun Aziatische collega’s die calligrafischer werken, vaak met een menagerie aan mythologische beesten.

Niet thuis te brengen en voor mij dé ontdekking van deze tentoonstelling waren de tekeningen van Davood Koochaki (Iran, 1939): primitieve, mysterieuze mensfiguren die zo uit de grotten gestapt lijken. Zijn verhaal is wonderbaarlijk. Vanaf zijn zevende moest Koochaki meewerken op de rijstvelden. Lezen en schrijven leerde hij zichzelf. Op zijn dertiende verliet hij zijn familie en reisde hij naar Teheran. Daar begon hij een autoherstelbedrijf. Rond zijn veertigste ging hij voorzichtig aan tekenen, maar pas na zijn pensioen kreeg hij daar meer tijd voor. Zijn schoonzoon, een professionele kunstenaar, stimuleerde hem om met betere materialen en op grotere formaten te werken. Zelf zegt hij vrolijk: “Ik probeer mooi te tekenen, maar dit is wat eruit komt. Misschien heeft het te maken met mijn moeilijke jeugd. Ik begin met een paar lijnen, en dan zie ik daaruit een figuur opdoemen die ik kan tekenen.” Dankzij de connecties van zijn schoonzoon kreeg Koochaki in 2008 zijn eerste expositie in Teheran. Hij tekent alleen met grafiet- en kleurpotloden, vandaar zijn bijnaam Potloodman. Ik vind het prachtig. Go, Pencil Man, go!

Achter het NS Station Haarlem ligt aan de Schoter Singel museum Het Dolhuys, Museum van de Geest. Ik kwam voor de tentoonstelling van Outsiderkunst – kunst van mensen met een psychische aandoening of een verstandelijke beperking. In 1948 lanceerde de Franse kunstschilder Jean Dubuffet deze kunst als Art Brut. Tegenwoordig is Outsider Art de meer gangbare benaming. Het een officiele categorie in de kunst die wordt geëxposeerd en verzameld, waarvoor speciale galeries en musea bestaan. Mij fascineert Outsider Art vanwege de originaliteit: het is kunst rechtstreeks uit de ziel, uit een oorspronkelijke bron die niet beïnvloed is door kunstgeschiedenis of door een kunstopleiding. Zulke kunstuitingen hebben vaak iets magisch. De tentoonstelling zelf viel mij een beetje tegen: twee zaaltjes, waarvan de ene was gewijd aan Neerlands bekendste Outsiderkunstenaar Willem van Genk. In de andere zaal hing divers werk gemaakt door clienten van ateliers voor kunstzinnige therapie. Deze ateliers dreigen onder druk van de bezuinigingen gesloten te worden. Deze zomertentoonstelling was ook een beetje bedoeld als protest tegen deze bezuinigingen.